[του Ολύμπιου Δαφέρμου]
Η γενιά του πολυτεχνείου δεν είχε σχέση με την πολιτική αλητεία
Η γενιά του Πολυτεχνείου έπαψε να υπάρχει, ως πολιτική συλλογικότητα δρώντων ατόμων, στις 18 Νοεμβρίου 1973. Από τον Ιανουάριο του 1972 έως το Νοέμβριο του 1973 μία μεγάλη και δυναμική μειονότητα των φοιτητών εκείνης της εποχής συγκρότησε το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα, κορύφωση του οποίου ήταν το Πολυτεχνείο. Το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα αναδείχθηκε, όπως είναι γνωστό, ως ο κυριότερος αντίπαλος της δικτατορίας. Η γενιά λοιπόν θα κριθεί, πρωτίστως, από τις παρακαταθήκες που άφησε και από το αν οι παρακαταθήκες αυτές καθόρισαν ή όχι το μεταπολιτευτικό πολιτικό πεδίο και δευτερευόντως από τη μετέπειτα πορεία όσων πρωτοστάτησαν στο κίνημα. Ας τις δούμε:
1. Το φοιτητικό κίνημα αυτοοργανώθηκε δημοκρατικά κάτω από συνθήκες βίας και τρομοκρατίας. Εξέλεγε ανακλητούς αντιπροσώπους, τόσο στους πυρήνες των σχολών όσο και στις ανοικτές συνελεύσεις. Οι αντιπρόσωποι συγκροτούσαν συντονιστικά και όχι καθοδηγητικά όργανα. Δεν εξέλεγε, επομένως, αρχηγούς. Οπως και δεν είχε οπαδούς. Είχε μόνο συμμετέχοντες. Βαθιά, λοιπόν, και ουσιαστική δημοκρατική οργάνωση και λειτουργία.
2. Αντιστάθηκε ενεργά και αποτελεσματικά απέναντι σε ένα βίαιο και αυθαίρετο καθεστώς για είκοσι μήνες. Δεν ήταν διάττων αστέρας. Οι πρωτοστατήσαντες φοιτητές δοκιμάστηκαν σκληρά. Φυλακίστηκαν, απειλήθηκαν, βασανίστηκαν και διώχτηκαν με όποιο νοσηρό τρόπο επινόησε το καθεστώς. Η γενιά λοιπόν αντιστάθηκε, με προσωπικό κόστος, για μια ελεύθερη, δημοκρατική και ανθρώπινη πολιτεία.
3. Η συμμετοχή σε ένα κίνημα, που μόνο κινδύνους εγκυμονούσε, απαιτούσε ανιδιοτέλεια. Δεν περίμενε κανείς οφέλη, εκτός από τη χαρά της συμμετοχής.
4. Κίνημα ειρηνικό - μη βίαιο - απέναντι στην ωμή παράνομη και δίχως όρια βία του άθλιου καθεστώτος. Κίνημα ειρηνικό και αποτελεσματικό. Κίνημα με αξιοπρέπεια και ήθος.
5. Αυτόνομο κίνημα, δίχως εξαρτήσεις, με βαθύ κοινωνικό περιεχόμενο. Δεν αγωνίστηκε για τη λύση των δικών του προβλημάτων. Αγωνίστηκε για την απαλλαγή της χώρας από το τυραννικό καθεστώς.
Το κίνημα, επομένως, δεν είχε καμιά σχέση με πολιτική αλητεία και διαφθορά.
Ποιες από τις παραπάνω παρακαταθήκες καθόρισαν ή επηρέασαν τη μεταπολίτευση; Καμιά.
Αποκαταστάθηκε μια τυπική αντιπροσωπευτική δημοκρατία, που στην πορεία έγινε η δημοκρατία των αρχηγών, των ΜΜΕ και των κομματικών μηχανισμών, με τους ανθρώπους τούτης της χώρας θεατές!
Η αντίσταση, εκτός εξαιρέσεων, δεν χαρακτηρίζει την πολιτική και κοινωνική ζωή της μεταπολίτευσης. Αντίθετα, το βόλεμα, η συναλλαγή και η κατανάλωση διαμόρφωσαν τα κοινωνικά και πολιτικά μας πράγματα.
Η ανιδιοτέλεια και η αξιοπρέπεια απουσιάζουν από το πολιτικό σκηνικό.
Το ήθος κοστίζει ακριβά. Δεν επαινείται. Φοβίζει τις εξουσίες και οδηγεί τον κάτοχό του, πολλές φορές, στην απομόνωση.
Η αυτονομία και ο αυτοκαθορισμός δεν υπάρχουν παρά μόνο στις αναλύσεις των θεωρητικών.
Τα λογής λογής κινήματα σπανίως έχουν κοινωνικό περιεχόμενο.
Ποιος, λοιπόν, καθόρισε τη μεταπολιτευτική μας πορεία; Η γενιά του Πολυτεχνείου, όπως διατείνονται όλο και περισσότεροι; Προφανώς όχι.
Ισχυρίζονται ότι η γενιά πήρε την εξουσία και γι' αυτό είναι υπεύθυνη για την παρακμή της χώρας. Επιπόλαια ανάγνωση. Από τους 700 περίπου φοιτητές που πρωτοστάτησαν στο κίνημα ελάχιστοι ανέλαβαν πολιτικά αξιώματα. Και ακόμα λιγότεροι εκτέθηκαν με τις πράξεις τους. Σχετική μελέτη του Παντείου Πανεπιστημίου καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η γενιά έκανε το καθήκον της και γύρισε στο σπίτι».
Η γενιά αυτή έζησε το όνειρο. Ενιωσε ότι δημιουργούσε ιστορικά γεγονότα. Βίωσε την ευτυχία του πολίτη - δημιουργού. Επομένως, της ήταν ιδιαιτέρα δύσκολο να προσαρμοστεί στο μεταπολιτευτικό πολιτικό παζάρι. Οι περισσότεροι από όσους το δοκίμασαν απογοητεύτηκαν και αποχώρησαν. Η γενιά λειτουργεί ως αποδιοπομπαίος τράγος για την τραγική κατάσταση της χώρας. Βολεύει. Και ιδιαίτερα όταν αυτή η γενιά μυθοποιήθηκε υπέρμετρα. Οχι από τους ίδιους, αλλά από εκείνους που ήθελαν να κρύψουν τα νέα πολιτικά ήθη που κόμιζε, τα οποία λειτουργούσαν ανατρεπτικά για τις παγιωμένες αντιλήψεις, δομές και νοοτροπίες του όλου πολιτικού συστήματος.
Η μυθοποίηση, η οποία λειτούργησε αποτρεπτικά για την σε βάθος κατανόηση και του ρόλου του Πολυτεχνείου, προκάλεσε τον φθόνο αρκετών με διακριτή θέση στην κοινωνία, τόσο από τις προηγούμενες όσο και από τις επόμενες γενιές. Η ατεκμηρίωτη και αγενής αυτή επίθεση στη γενιά, ακόμη και από λογοτεχνικές πένες, στοχεύει στην απενοχοποίηση των λογής λογής μικροεξουσιών που και οι ίδιες αποστρέφονται την καθημερινότητά τους.
Είναι βέβαιο ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι.
ΥΓ: Δεν θα πάψω ποτέ να είμαι περήφανος για τη συμμετοχή μου στο αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα.
*Ο Ολύμπιος Δαφέρμος είναι μηχανολόγος, διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου και συγγραφέας.